در اصطلاح حقوقی وکیل به کسی گفته می شود که از طرف شخص حقیقی و یا حقوقی مامور به انجام اموری می شود. به عبارت دیگر وکیل به کسی گفته می شود که طبق عقد وکالت که مابین وکیل و موکل صورت می گیرد، موظف به پیگیری هر مسئله ای پیرامون آن موضوع مورد توافق می باشد تا زمانی که نتیجه پرونده حاصل شود.
در این مقاله از وکیلانه به بررسی مراحل تحصیلی یک وکیل پایه یک دادگستری می پردازیم.
وکیل پایه یک دادگستری کیست؟
وکیل پایه یک دادگستری کسی است که در مرحله ی کنکور موفق عمل کرده و قبولی رشته حقوق، فقه و مبانی حقوق اسلامی را کسب کرده است. وی پس از گذراندن 4 سال تحصیلی در دانشگاه و فارغ التحصیلی در رشته های ذکر شده باید در آزمونی با عنوان آزمون وکالت شرکت نماید و در آزمون کانون وکلای دادگستری قبول شود، این آزمون هر ساله به دست سازمان سنجش زیر نظر اتحادیه سراسری کانون‌های وکلای دادگستری ایران (اسکودا) و مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضائیه (موکم) برگزار می‌شود،
پس از قبولی فرد در آزمون وکالت کانون وکلای دادگستری، این فرد پروانه ای را از کانون وکلا دریافت می کند که به آن پروانه کارآموزی گفته می شود. کارآموز کانون وکلا دادگستری باید مدتی را به آموزش حرفه وکالت، زیر نظر کانون وکلا طی نماید که به این دوره زمانی، دوره کارآموزی گفته می شود.
مرحله نهایی شرکت در آزمون نهایی کانون وکلا شرکت می باشد. این آزمون که آزمون اختبار نامیده می شود، در دو مرحله کتبی و شفاهی برگزار شده و کارآموزانی که در آن قبول شوند، در طی تشریفاتی سوگند یاد می کنند و پروانه وکالت پایه یک دادگستری خود را دریافت نموده و به عنوان وکیل پایه یک دادگستری شناخته می شوند.
در ایران، قضات و نمایندگان مجلس و کارمندان بازنشسته شاغل در مناصب حقوقی با شرایطی امکان دریافت پروانهٔ وکالت را بدون آزمون و گاه حتی بدون طی دورهٔ کارآموزی دارند.
نهاد مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضائیه به عنوان نهادی موازی با کانون‌های وکلای دادگستری تأسیس شده اند.
وکیل پایه یک دادگستری کیست و چه تفاوتی با سایر مشاغل دولتی دارد؟
طبق عرف جامعه وکیل به فردی گفته می‌شود که از طرف شخص دیگری انتخاب شده؛ و وکالت رسیدگی به پرونده او را در دادگاه‌ها و دادسراها بر عهده میگیرد.وکیل دادگستری شغلی خصوصی است و از درآمد دولتی به مانند کارکنان و کارمندان دولت برخوردار نیست.
وکالت چیست؟
وکالت قرار دادی است که مابین وکیل و موکل بسته می شود و به موجب آن مسئولیت رسیدگی پرونده به عهده وکیل گذاشته می شود. وکالت در حالت کلی عقدی جایز می باشد. در توضیح این مسئله باید گفت که عقود به دو دسته ی جایز و لازم تقسیم می شوند. عقد لازم را هیچ کدام از طرفین نمی توانند فسخ کنند و فسخ آن در چهارچوب خاصی و طبق صلاح دید قانون انجام میگیرد ولی عقد جایز اینطور نبوده و توسط یکی از طرفین و یا هردو قابل لغو می باشد.
از طرفی وکالت می تواند مطلق باشد یا مقید به امور خاص؛ به این منظور که اگر وکالت مطلق (وکالت تام الاختیار ) تنظیم گردد وکیل می تواند به تمام امور مربوط به موکل رسیدگی کند و در صورت عقد وکالت مقید به امور خاص، تنها به امور محدود رسیدگی می شود. مسئله ی دیگری که در مورد عقد قرار داد وجود دارد این است که اگر وکالت به صورت شرط در ضمن قرارداد لازم دیگری بسته شود دیگر امکان فسخ در آن وجود ندارد. از همین رو باید در هنگام عقد قرارداد وکالت توجه کافی داشته باشید تا ناخواسته به مشکلات دیگر دچار نشوید.
شرایط قانونی برای وکیل شدن
- تابعیت از قوانین و امور حقوقی تعیین شده جمهوری اسلامی ایران
- داشتن حداقل سن 24 سال برای شرکت در آزمون وکالت الزامی است همچنین حداکثر سن مجاز برای شرکت در این آزمون نیز برای متقاضیان تهرانی 40 سال تمام و برای متقاضیان سایر شهرستان‌ها نیز 50 سال تمام است
- کسب نمره لازم آزمون وکالت و همچنین آزمون کتبی و شفاهی اختبار
- گذراندن کامل دوره کارآموزی و کسب تجربیات عملی
- الزام دریافت کارت پایان خدمت برای همه مردان
- عدم مصرف و اعتیاد به هیچ گونه مواد مخدر و همچنین مشروبات الکلی
- نداشتن سوء پیشینه و سابقه کیفری
- عدم مشارکت و همدستی با گروه‌های غیر قانونی
مراحل لازم برای وکیل شدن
- تحصیل در رشته علوم انسانی و شرکت در کنکور.
- تحصیل در رشته‌های حقوق و یا فقه و مبانی حقوق یا داشتن تحصیلات حوزوی
- افرادی که تحصیلات حوزوی دارند نیز در صورتی که از شرایطی برخوردار باشند می‌توانند وکیل شوند.
- شرکت در آزمون وکالت بعد اتمام تحصیلات و برای مردان پس از گذراندن دوران سربازی
- گذراندن دوره 18 ماهه کارآموزی
- موفقیت در آزمون کتبی و شفاهی اختبار
- مراسم تحلیف یا قسم خوردن
وظایف وکیل پایه یک دادگستری
بر اساس ماده 76 آیین‌نامه اجرایی لایحه قانونی استقلال کانون وکلای دادگستری که در سال 1400 تصویب شده است، وظایفی که یک وکیل پایه یک دادگستری دارد به شرح زیر است:
- وکیل پایه یک دادگستری وظیفه دارد که قبل از طرح دعوا برای موکلش و در تمام مراحل دادرسی برای ایجاد صلح و سازش میان طرفین پرونده تلاش کند.
- وکیل پایه یک موظف است که متن وکالت‌نامه و قرارداد مالی را به طور واضح و به قید رقم دقیق حق‌الوکاله تنظیم کند و یک نسخه از متن قرارداد را با تمامی جزئیات در دو نسخه برای خود و موکل تنظیم کند.
- وکیل پایه یک دادگستری موظفت است برای تمام اسنادی که از موکلش دریافت می‌کند به او رسید دهد.
- دریافت هرگونه وجه یا مال یا سند علاوه بر مورد توافق شده از موکل توسط وکیل ممنوع است.
- وکیل پایه یک موظف است که بعد از انعقاد قرارداد با موکلش نسبت به تنظیم دادخواست، شکوائیه و لوایح مرتبط با پرونده حقوقی اقدام کند. همچنین به جز در مواردی که عذر موجه از سمت وکیل وجود داشته باشد، او باید در جلسه دادگاه و جلسات دادرسی حاضر شود و از پرونده قضایی و موکلش دفاع کند.
- وکیل پایه یک دادگستری وظیفه دارد که تمام ابلاغیه‌های مربوط به پرونده قضایی موکلش از جمله رای صادری را در موعد زمانی قانونی مشاهده کرده و آن‌ها را به موکلش اعلام کند.
- وکیل پایه یک موظف است تا تمام اقدامات مربوط به پرونده را در زمان مشخص انجام دهد چرا که در بسیاری از پرونده ها نتیجه دادگاه شدیدا به اقدامات سریع وکیل و عدم وقت کشی بستگی دارد.
- وکیل پایه یک دادگستری باید در تمام جلسات دادگاه حضور پیدا کند مگر در شرایط خاص که الزامی وجود نداشته باشد.
- وکیل همواره باید صلاح موکل خود را اولویت قرار دهد و از موثرترین و کم هزینه ترین راه ها استفاده کند.
- در صورت نیاز وکیل باید با طرف مقابل دعوا نیز مذاکره کرده و جهت منافع موکل خود از هیچ اقدامی دریغ نکند.
خدمات حقوقی وکیل پایه یک دادگستری
از جمله خدماتی که یک وکیل متعهد برای خدمت رسانی به موکل خود اعم از وکالت و مشاوره ارائه می دهد عبارت اند از:
- تنظیم قرارداد، لوایح، شکوائیه و اسناد و مدارک
- ارائه ی مشاوره حضوری و غیرحضوری در تمامی زمینه ها اعم از خانواده، کیفری، ملکی و …
- قبول پرونده در تمام حوزه های حقوقی و قضایی
- تلاش در جریان اعاده دادرسی و کسب بهترین نتیجه در جهت احقاق حقوق شما
ویژگی های وکیل پایه یک دادگستری در تهران
داشتن مدرک و کسب پروانه وکالت برای یک وکیل ماهر بودن به هیچ عنوان کافی نیست و یک وکیل برای اثبات مهارت خود باید دارای یک سری ویژگی های دیگر نیز باشد. یکی از این موارد تخصص وکیل است. حرفه ی وکالت به دلیل پیچیدگی های فراوانی که در انواع حوزه ها دارد، در هر زمینه ای تخصص خاص خود را میطلبد. بنابراین یک وکیل برای اعمال نفوذ بهتر در جنبه های مختلف یک حوزه باید بصورت تخصصی کار کند و تنها چند حوزه محدود را برای فعالیت های خود برگزیند.
تحصیلات وکیل نیز از دیگر پارامترهای مهم به شمار می رود. هرچند تحصیلات به تنهایی نمی تواند معیاری بر مهارت وکیل باشد و نباید تحصیلات را خط کشی برای سنجش میزان تجارب وکیل در نظر گرفت ولی بی شک تحصیل در دانشگاه های به نام با سطح علمی بالا نمی تواند در سواد و اطلاعات وکیل بی تاثیر باشد.
همچنین یک وکیل دادگستری باید ضمن اشراف به بخش های مختلف رشته وکالت، از مهارت های نرم دیگر همچون موارد زیر برخوردار باشد:
- مهارت های ارتباطی
- قضاوت
- تحلیل و حل مسئله
- مهارت های تحقیقاتی
تفاوت وکیل پایه یک دادگستری و وکیل پایه دو دادگستری
وکیل پایه یک دادگستری و وکیل پایه دو هر دو شرایط یکسانی در نحوه برگزاری آزمون و شرایط کارآموزی دارند. در انتها به وکلای پایه دو نیز عنوان وکیل قوه قضائیه داده می شود. و همچنین هر دوی وکلای پایه یک و پایه دو پروانه وکالت اخذ می کنند.
وکیل های پایه دو فقط حق شرکت در محاکم کیفری که به جرم‌های تعزیری مستوجب حبس کمتراز ۱۰ سال و شلاق و جزای نقدی و اقدامات تامینی منتج می‌شود را دارند و در محاکم حقوقی نیز چنانچه بازخواسته کمتر از ۵۰۰میلیون ریال باشد و یا خواسته غیر مالی مگر در دعاوی مربوط به اختلافات در اصل نکاح، اصل طلاق، اثبات و نفی نسب باشد، می‌توانند از حقوق موکل خود دفاع کنند اما وکیل پایه یک دادگستری حق شرکت در تمامی محاکم اعم از حقوقی و کیفری و.. را دارند.
تفاوت وکیل پایه یک دادگستری با وکیل قوه قضاییه
به طور کلی، دو نهاد در کشور ما هر ساله، اقدام به برگزاری آزمون وکالت می نمایند که این دو نهاد عبارتند از : کانون وکلای دادگستری و مرکز وکلای قوه قضاییه. قبول شدگان در هر یک از دو این آزمون ملزم بوده تا پس از قبولی در آزمون، دوره کارآموزی را مطابق مقررات نهاد مربوطه طی نموده و با شرکت در آزمون نهایی ، پروانه وکالت دریافت نمایند.
تفاوت وکیل پایه یک دادگستری با وکیل قوه ی قضاییه در این است که وکیل پایه یک دادگستری بعد از قبولی در آزمون کارآموزی کانون وکلا دادگستری و آزمون اختبار کانون وکلا، پروانه وکالت خود را از کانون وکلای دادگستری دریافت می‌کنند؛ اما وکیل قوه قضاییه باید در آزمون و کارآموزی که تحت نظر این قوه قضاییه برگزار می‌شود شرکت کند و پروانه ی وکالت خود را نیز از این نهاد دیافت می کنند.
تفاوت وکیل پایه یک دادگستری با کارآموز وکالت
نقش وکیل پایه یک دادگستری با کارآموز وکالت یکسان نیست. شخصی که کارآموز وکالت است در آزمون کارآموزی کانون وکلا دادگستری قبول شده است و پروانه کارآموزی را دریافت کرده است. این شخص می‌تواند حق وکالت بعضی از پرونده‌های حقوقی را داشته باشد و عرفا به عنوان وکیل شناخته می‌شود؛ اما کارآموز وکالت هنوز در آزمون نهایی کانون وکلا یا آزمون اختبار که در پایان دوره کارآموزی برگزار می‌شود قبول نشده است. بنابراین به صورت قانونی این فرد هنوز وکیل پایه یک دادگستری شناخته نمی‌شود و حدود اختیارات او از وکیل پایه یک دادگستری کمتر است.
مشاوره حقوقی و تفاوت آن با وکیل پایه یک دادگستری
تفاوت مشاوره حقوقی و وکیل پایه یک دادگستری شامل موارد زیر است:
- تمامی کسانی که فارغ‌التحصیل رشته حقوق هستند می‌توانند به عنوان مشاور در شرکت‌های دولتی و سازمان‌های خصوصی و… مشغول به کار شوند. تفاوت مشاوران حقوقی با وکلای پایه یک دادگستری عدم امکان حضور آن‌ها در دعاوی خاص است. البته در صورتی که مشاور پروانه وکالت داشته باشد می‌تواند در این دعاوی هم حضور داشته باشد.
- کسانی که پروانه قضاوت، وکالت و سردفتری داشته باشند نمی‌توانند در شرکت‌های خصوصی و دولتی به عنوان مشاور استخدام شوند. مگر اینکه پروانه خود را نزد مرجع مربوطه به صورت موقت تودیع کنند؛ اما شخصی که فارغ‌التحصیل رشته حقوق است و پروانه وکالت ندارد، امکان استخدام در این شرکت‌ها را بدون محدودیت خواهد داشت.
- مشاوران حقوقی با انعقاد قرارداد مشاوره با شرکت‌های خصوصی و دولتی فعالیت خودشان را در آن سازمان شروع می‌کنند؛ و معمولاً به عنوان نیروی استخدامی شرکت محسوب نمی‌شود. مبلغی که برای حق مشاوره این افراد تعیین می‌شود ساعتی و توافقی است و در پایان مهلت مقرر شده پرداخت می‌شود.
- مشاوران حقوقی وظیفه دارند به عنوان راهنما و مشاور در شرکت‌ها فعالیت داشته باشند، اما وکلای پایه یک دادگستری زمانی به فرد مورد نظر مشاوره می‌دهند که جرم یا مشکل خاصی رخ داده باشد.
به طور کلی وکیل می‌تواند تمام جنبه‌های حقوقی و کیفری جرم ارتکابی را بررسی کرده و راحل مناسب را ارائه کند؛ اما مشاور حقوقی قبل از رخ دادن مشکل یا جرم راهنمایی‌های لازم را به شخص مورد نظر ارائه می‌کند.
تفاوت های نهاد کانون وکلا و مرکز وکلا در جذب وکیل
در کانون وکلا و آزمون اسکودا تنها یک امتحان تستی برای جذب کارآموز وکالت در نظر گرفته می شود. طبق آن کسی که رتبه مناسب را کسب کند. قبول شده تلقی می شود. می تواند وارد دوره کارآموزی شود.
در این آزمون ظرفیت تعیین شده است که هر ساله قبل از برگزاری آزمون این ظرفیت ها توسط کانون های وکلای هر استان اعلام می شود. برای مثال در نظر می گیرند. در آزمون امسال برای استان الف ۶۰ نفر ظرفیت وجود دارد با این معیار افراد رتبه ۱ تا ۶۰ قبول شده به حساب می آیند. که این نیز انتقاداتی به همراه آورده.
در مقابل در آزمون مرکز وکلا معمولا تراز و نمره بندی تعیین می کند. چه کسی وارد حیطه وکالت شود. به همین خاطر در این آزمون افراد بیشتری جذب خواهند شد. اما این نوع آزمون تنها به مرحله تستی ختم نمی شود. کسب نمره معیار در آزمون تستی به منزله قبولی نیست. لازم است مراحل مصاحبه شفاهی هم گذرانده شود تا صلاحیت فرد احراز شود .
